Ekologiczne regulacje sparaliżują transport?

Fundacja Stop Ecocide proponuje, aby Międzynarodowy Trybunał Karny ścigał z urzędu zbrodniarzy przeciw środowisku, podobnie jak ściga zbrodniarzy przeciw ludzkości. Fundacja ma nadzieję, że Wielka Brytania będzie pierwszym krajem, który wprowadzi do swojego prawa pojęcie „ecocide”.

Nad ustawą środowiskową debatuje Izba Lordów. Natalia Benett, była przewodnicząca Partii Zielonych, zaproponowała następujący zapis w ustawie: rząd brytyjski zaproponuje wprowadzenie do Statutu Rzymskiego poprawki, która pozwoli ścigać przez Międzynarodowy Trybunał Karny zbrodniarzy przeciw środowisku. Brytyjski rząd powinien uczynić to w 12 miesięcy od uchwalenia prawa przez Parlament.

Czytaj więcej w: Unia ukarze armatorów za emisje CO2

Jeśli izba wyższa zaakceptuje nowe pojęcie, debata przeniesie się do Izby Gmin. Parlament może przyjąć nowe prawo tej jesieni.

Transport pod pręgierzem

Fundacja Stop Ecocide zaproponowała na forum międzynarodowym wprowadzenie pojęcia „ecocide”, które oznaczałoby zbrodnie przeciw środowisku. Aktywiści definiują zbrodnię przeciw środowisku jako działanie dotkliwe i o dużym zasięgu lub dotkliwe i długotrwałe. Koncentrują się na szkodach, jakie czyni środowisku naturalnemu górnictwo i przemysł, jednak na celowniku może znaleźć się także transport, przede wszystkim morski. – Liczne przypadki katastrof morskich o fatalnych ekologicznie skutkach skłaniają do zaostrzenia odpowiedzialności armatorów i załadowców. Wpisują się w sprzyjający ochronie przyrody klimat. Istotnym jest zachowanie racjonalności godzącej ochronę ekologiczną z techniką i ekonomiką przewozów morskich – podkreśla przewodniczący Polskiej Izby Spedycji i Logistyki Marek Tarczyński.

Pojęcie „ecocide” znane jest od 1970 roku. Państwa rozważały wprowadzenie jego do Statutu Rzymskiego pod koniec lat 90, ale ostatecznie zostało podczas negocjacji usunięte.

Czytaj więcej w: Rusza żegluga przez Ocean Arktyczny

Przemysł uważa, że pomysł jest zbędny. – Tego rodzaju katastrofy są już skutecznie ścigane przez sądy poszczególnych państw, więc niepotrzebny tu MTK (przynajmniej dla żeglugi). W żegludze nawet drobny wyciek paliwa jest karany ogromnymi grzywnami (ponad milionem dolarów), a często i więzieniem dla kapitana. Skuteczni na tym polu są zwłaszcza Amerykanie. W przypadku większych wycieków (katastrof) to już są kwoty wielomilionowe i wysokie kary więzienia (np. przypadek m/v Prestige) – wskazuje przykłady rzecznik PŻM Krzysztof Gogol. USA nie ratyfikowały Statutu Rzymskiego.

Regulacje krajowe

MTK może sądzić jedynie osoby fizyczne. Sprawcy szkód wyrządzonych środowisku już są ścigani przez regulacje krajowe. Ministerstwo Klimatu i Środowiska przypomina, że w polskim systemie prawa funkcjonuje ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r. poz. 2187), zwana dalej: „ustawą szkodową”.

Czytaj więcej w: Naukowcy poszukają pod wodą metali do akumulatorów

Określa ona zasady odpowiedzialności podmiotów korzystających ze środowiska za zapobieganie szkodom w środowisku i naprawę szkód w środowisku. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy jej przepisy stosuje się do bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku lub do szkód spowodowanych przez działalność podmiotu korzystającego ze środowiska stwarzających ryzyko szkody w środowisku – odpowiedzialność na zasadzie ryzyka.